De investeringen in woningen namen in 2019 fors toe, met maar liefst 5,9 %. Dat herstel was echter nog niet voldoende om terug te keren naar het niveau van vóór de economische en financiële crisis van 2008. Het werd gestimuleerd door de aanzienlijke toename, in 2019, van de koopkracht van de gezinnen, in combinatie met de aanhoudend lage hypothecaire rente, die (toekomstige) eigenaars ertoe aanzette te investeren in de bouw of de renovatie van hun woning. 

Aangezien tal van financiële activa weinig rendement opleveren, hebben steeds meer investeerders zich, in hun zoektocht naar hogere rendementen, op de markt van nieuwbouwwoningen gericht. Bovendien heeft de aankondiging, eind september, dat de Vlaamse woonbonus vanaf januari 2020 zou verdwijnen, de investeringen van de gezinnen in het vierde kwartaal van 2019 wellicht enigszins verhoogd.

Voorzichtigheid geboden
Die interesse in vastgoed als investering zou gedeeltelijk ten grondslag liggen aan de aanzienlijke toename van het aantal nieuwe hypothecaire leningen. De Nationale Bank blijft de banken aanmanen tot voorzichtigheid bij het verstrekken van woonkredieten. Er zijn de afgelopen jaren heel wat hypotheekleningen verstrekt, wat gepaard ging met een versoepeling van de voorwaarden. De Bank heeft aldus vastgesteld dat de huizenmarkt opnieuw kwetsbaarder is geworden. De nieuw toegekende hypotheekleningen werden gekenmerkt door een groot en toenemend aandeel risicovolle leningen. 

Sinds 1 januari van dit jaar worden de banken daarom verzocht om zich voorzichtiger op te stellen bij het toekennen van zogenaamde risicoleningen. Het gaat dan bijvoorbeeld om leningen met een zeer hoge verhouding tussen het bedrag van het hypothecair krediet en de waarde van het gefinancierd onroerend goed (loan-to-value ratio). Dit nieuwe initiatief vormt een aanvulling op het bestaande macroprudentieel kader. Voordien al maande de NBB de banken immers aan om extra buffers aan te leggen. In het geval van een zware recessie kunnen de banken met die buffers eventuele kredietverliezen opvangen. Terwijl de eerder genomen maatregel (kapitaalbuffers) er veeleer op gericht was om de veerkracht van de banken te waarborgen, is het nieuwe initiatief bedoeld om de kwaliteit van de nieuw toegekende leningen te verbeteren.

Stijging huizenprijzen
De toegenomen vraag naar vastgoed droeg ook bij tot de prijsstijgingen op de vastgoedmarkt. Tijdens de eerste drie kwartalen van 2019 bleven de woningprijzen oplopen met 3,6%. De stijging van de huizenprijzen wordt door de NBB argwanend in de gaten gehouden. Mocht er bijvoorbeeld een plotse stijging van de hypothecaire rente zijn of een negatieve schok op de gezinsinkomens, dan zouden de prijzen aanzienlijk kunnen dalen.

Bron: jaarverslag Nationale Bank van België